Relevansi Khilāfah, Imāmah, Imārah, dan Salṭanah dalam Sistem Pemerintahan Islam Kontemporer: Kajian Tafsir Tematik

Handri Setyarama, Fandi Erdiansah

Abstract


This article aims to explain how the mufassir’s interpretation of the Qur’anic verses that indicate about the style or system of government in khilafah, imamah, imārah and salṭānah term and how its relevance to the Islamic government system today. The method used is descriptive-analytical method as commonly applied in qualitative research models. This article shows that (1) from the identification of Qur’anic verses that indicate the concept of government system as many as 26 verses, the word khalīfah is more often used by Allah for the meaning of government and ruler. (2) in the Qur'an, terms such as khalīfah, imām, ulū al-amr, and sulṭān refer to the concepts of leadership and governance without specifying a particular form of state or system of government that Muslims must follow. (3) by adhering to the principles of Sharia, Islam allows for various flexible forms of government to reflect national sovereignty and the welfare of the community, without being bound to any specific system.


Keywords


Government System; Khilāfah; Imāmah; Imārah; Saṭānah.

Full Text:

PDF

References


‘A>shu>r, M. T. ibn. (1984). Tafsi>r al-Tah}ri>r wa al-Tanwi>r (Juz 1). Ja>mi’ H}uqu>q al-T}aba’ Mah}fu>z}ah li al-Da>ri al-Tu>nisiyyah li al-Naṣari.

Abbas, S. A. (2020). Dinasti Mamluk di Mesir dan Kejayaannya. Ash-Shahabah, 6(2), 151–163. https://doi.org/https://doi.org/10.59638/ash.v6i2.289

Adiningsih, Y. A., Oktafiani, N., Nisa’, I., & Adiningsih, I. (2020). Kepemimpinan dalam Perspektif Teologi Islam. Al-Yasini: Jurnal Keislaman, Sosial, Hukum, Dan Pendidikan, 5(1), 199–211. https://ejournal.kopertais4.or.id/tapalkuda/index.php/alyasini/article/view/3783

Afridawati. (2014). Konsep Islam Tentang Negara. Jurnal Islamika, 14(1), 53–68. https://doi.org/https://doi.org/10.32939/islamika.v14i1.13

Amir, A. N. (2021). Ibn Taimiyyah: Pengaruh Fahamnya dalam Tradisi Pemikiran Islam. Sosio Edukasi, 5(1), 26–37. https://doi.org/https://doi.org/10.29408/sosedu.v5i1.3992

Ani>s, I. (2004). Al-Mu’jam al-Wasi>t}. Maktabah al-Shuru>q wa al-Dawliyyah.

Anzaikhan, M. (2019). Hakikat Administrasi Pemerintahan Islam. Al-Ijtima’i: International Journal of Goverbment and Social Science, 5(1), 57–80. https://doi.org/https://doi.org/10.22373/jai.v5i1.465

As}faha>ini> (al), A.-R. (1992). Al-Mufrada>t fi Ghari>b al-Qur’a>n. Da>r al-Qalam.

Ash-Shiddieqy, H. (2011). Tafsir al-Qur’an al-Majid An-Nur (Jilid 3). Cakrawala Publishing.

Aziz, T. M. (2000). Ulama dan Rakyat: Konsepsi Kedaulatan dalam Wacana Politik Syi’ah Kontemporer. Al-Huda, 1(2).

Ba>qi> (al), M. F. ‘Abd. (1999). Al-Mu’jam al-Mufahras li Alfa>z} al-Qur’a>n al-Kari>m. Da>r al-Ba>b al-H}alabi>.

Dewi, A. F. (2022). Melatih Jiwa Kepemimpinan dalam Meningkatkan Rasa Percaya Diri. Medani: Jurnal Pengabdian Masyarakat, 1(3). https://doi.org/https://doi.org/10.59086/jpm.v1i3.250

Dimashqi>, A. al-F. I. ibn K. (1994). Luba>b al-Tafsi>r min ibn Kathi>r (Jilid 1). Mu’assasah Da>r al-H}ila>l.

Dumayji> (al), ‘Abdulla>h. (1989). Al-Ima>mah al-‘Uz}sama>. Da>r T}ayyibah.

Fa>ris, M. ‘Abd al-Q. A. . (1999). Al-Fiqh al-Siya>si> ‘Inda al-Ima>m al-Shahi>d H}asan al-Banna>. Da>r al-Bashi>r li al-Thaqa>fah wa al-‘Ulu>m.

Fachruroji, M. (2008). Trilogi Kepemimpinan Islam: Analisis Teoritik Terhadap Konsep Khila>fah, Ima>mah dan Ima>rah. Jurnal Ilmu Dakwah, 4(12). https://doi.org/https://doi.org/10.15575.idajhs.v4i12.396

Fitriani, & Tambajong, H. (2022). Model Kecenderungan Perilaku Pemimpin Birokrasi. Societas: Jurnal Imu Administrasi Dan Sosial, 11(2), 65–81. https://ejournal.unmus.ac.id/index.php/societas/article/view/4348

Ghafur, S. A. (2016). Khilafah Islamiyah (Kajian Historis dan Kemungkinan-kemungkinannya). Tasamuh, 8(1), 143–158. https://e-jurnal.iainsorong.ac.id/index.php/tasamuh/article/view/45

Hafniati. (2018). Aspek-aspek Filosofi Kepemimpinan dalam Al-Qur’an dan As-Sunnah. Al-Adyan, 13(1).

Hamka. (1992). Tafsir Al-Azhar (Jilid 4). Pustaka Panjimas.

Hanif, D. (2022). Analisis Fiqh Siyasah Tentang Khilafah Menurut al-Mawardi dalam Kitab al-Ahkam al-Sulthaniyyah. Lex Renaissance, 1(7), 153–166. https://doi.org/https://doi.org/10.20885/jlr.vol7.iss1.art12

Hasjmy, M. A. (1970). di Mana Letaknya Negara Islam. Pustaka Nasional.

Inayati, I. N. (2017). Kepemimpinan Pendidikan dalam Al-Qur’an. Tarbiyatuna: Kajian Pendidikan Islam, 1(2). https://ejournal.iaiibrahimy.ac.id/index.php/tarbiyatuna/article/view/81

Jauziyyah (al), I. Q. (1994). Al-D>au’ al-Muni>r ’Ala> al-Tafsi>r. Muassasah al-Nu>r li al-T}iba>h wa al-Tajli>d.

Jumat, A. G. (2014). Konsep Pemerintahan dalam Al-Qur’an (Analsis Makna Khalifah dalam Perspektif Fiqh Politik). Hunafa: Jurnal Studi Islamika, 11(1), 173–189. https://doi.org/https://doi.org/10.24239/JSI.V11I1.346

Kasdi, A. (2015). Karakteristik Politik Islam (Mencari Relevansi antara Doktrin dan Realitas Empirik). Kalam: Jurnal Studi Agama Dan Pemikiran Islam, 9(2), 305–322. https://doi.org/https://doi.org/10.24042/klm.v9i2.334

Kurnia, R. D. (2019). Konsep Ideal Imamah (Kepemimpinan) Menurut al-Mawardi. Politica, 6(1), 72–88. https://doi.org/https://doi.org/10.32505/politica.V6I1.2728

Lendrawati. (2021). Khilafah, Imarah, dan Imamah dalam Konstelasi Politik Islam (Analsis Komparatif Tentang Wacana Bentuk Negara dan Sistem Pemerintahan). Al-Ahkam, 22(2), 117–132. https://doi.org/https://doi.org/10.15548/alahkam.v12i2.3618

Linur, R., Ritonga, M., & Julhadi. (2022). Analisis Makna Lafaz Sult}a>n dalam Al-Qur’an: Studi Perspektif Semantik. Diwan: Jurnal Bahasa Dan Sastra Arab, 8(2). https://doi.org/https://doi.org/10.24252/diwan.v8i2.23284

Ma>wardi> (al), A. al-H. (1996). Al-Ah}ka>m al-Sult}a>niyyah wa al-Wila>ya al-Di>niyyah. Al-Maktabah al-Isla>miyah.

Malik, F. R. (1967). Implementation of the Islamic Concept of State in the Pakistani Milleu Islamic Studies.

Manz}u>r, I. (1990). Lisa>n al-‘Arab. Da>r Sa>dir.

Mara>ghi> (al), A. M. (2006). Tafsi>r al-Mara>ghi>. Da>r al-Fikr.

Maula, R. G. (2019). Ulul Amri dalam Perspektif Al-Qur’an serta Penafsirannya Menurut Ah}mad Must}afa al-Mara>ghi> dan Wahbah al-Zuh}aili>. Al-Fath, 13(2), 132–157. https://doi.org/https://doi.org/10.32678/alfath.v13i1.2896

Maulana, A. R., & Anwar, C. (2022). Konsep Pemimpin dan Kriteria Memilih Pemimpin dalam Al-Qur’an. Al-Mirah: Jurnal Pendidikan Islam, 4(2). https://ummaspul.e-journal.id/al-mirah/article/view/4478

Muqaddasi> (al), A. Z. F. al-H. (1904). Fath}u al-Rahma>n li T}a>lib A>ya>t al-Qur’a>n. Toko Kitab Hidayah.

Muzakki, A. (2021). Khila>fah Isla>miyyah Antara Cita-cita dan Realitas (Kajian atas Ayat-ayat Tentang Pembentukan Negara). Proceeding of Conference on Strengthening Islamic Studies in The Digital Era, 1(1), 14–16. https://prosiding.iainponorogo.ac.id/index.php/ficosis/article/view/82

Oedoyo, W. (2016). Pemerintah, Demokrasi, dan Konstitusionalisme dalam Tata Negara Indonesia. Selisik, 2(3), 90–101. https://doi.org/https://doi.org/10.35814/selisik.v2i1.642

Paikah, N. (2019). Tata Kelola Pemerintahan dalam Hukum Islam. Al-Bayyinah, 3(1), 45–60. https://doi.org/https://doi.org/10.35673/al-bayyinah.v3i1.345

Poerwadarminta, W. J. S. (1991). Kamus Umum Bahasa Indonesia. Balai Pustaka.

Qa>diri> (al), ’Abdulla>h bin Ah}mad. (1986). Al-H}udu>d wa al-Sult}a>n. Da>r al-Mujtama’ li al-Nashr wa al-Tawzi>’.

Qurt}ubi> (al), M. bin A. A. B. A. ’Abdulla>h. (2006). Al-Ja>mi’ li Ah}ka>m al-Qur’a>n: wa al-Mubayyin Lima> Tad}ammanahu min al-Sunnati wa A>y al-Furqa>n (Juz 5). Muassasah al-Risa>lah.

Rahmadanti, L., Hasibuan, A. S. R., & Basri, M. (2023). Dinasti Mamalik di Mesir. Al-Mirah: Jurnal Pendidikan Islam, 5(2), 215–221. https://doi.org/https://doi.org/10.33487/al-mirah.v5i2.7392

Rahman, A. (2007). Ensiklopediana Ilmu dalam Al-Qur’an. Mizania.

Rahmawati. (2018). Sistem Pemerintahan Islam Menurut al-Mawardi dan Aplikasinya di Indonesia. Diktum: Jurnal Syariah Dan Hukum, 16(2), 264–283. https://doi.org/https://doi.org/10.35905/diktum.v16i2

Rifa>’i> (al), M. N. (1989). Tafsi>r al-‘A>ly> al-Qad>ir li Ikhtisa>r Tafsi>r ibn Kathi>r. Maktabah Ma’a>rif.

Roni, M. (2022). The Rule of The Quran in Regulating The Government System (Analyze the Thematic Interpretation of the Verses of Siya>sah Dustu>riyyah). Politica: Jurnal Hukum Tata Negara Dan Politik Islam, 9(1), 51–65. https://doi.org/https://doi.org/10.32505/politica.v9i1.4128

Ruhdiara. (2023). Principles of State Organization in Surah al-Nisa’ Verse 58-59. Dusturiyah, 13(1), 1–27. https://doi.org/https://dx.doi.org/10.22373/dusturiyah.v13i1.13280

S}a>bu>ni> (al), M. ‘Ali>. (2003). Al-Tibya>n fi> ‘Ulu>m al-Qur’a>n. Da>r al-Kutub al-Isla>miyyah.

Sakdiah. (2016). Karakteristik Kepemimpinan dalam Islam (Kajian Historis Filosofis) Sifat-sifat Rasulullah. Al-Bayan, 22(33), 29–49. https://doi.org/https://doi.org/10.22372/albayan.v22i33.636

Septiadi, R., Heldi, Mustapa, H., & Andi, M. (2020). Tinjauan Trias Politika Terhadap Terbentuknya Sistem Politik dan Pemerintahan di Indonesia. Journal of Governance and Social Policy, 1(2), 58–69. https://doi.org/https://doi.org/10.24815/gaspol.v1i2.18221

Shaz}ili> (al), S. Q. ibn I. (2003). Tafsi>r fi> Z}ila>l al-Qur’a>n. Da>r ibn ‘Affa>n,.

Shihab, M. Q. (2000). Tafsir al-Mishbah: Pesan, Kesan, dan Keserasian al-Qur’an (vol. 7). Lentera Hati.

Shihab, M. Q. (2002). Tafsir al-Misbah; Pesan, Kesan dan Keserasian Al-Qur’an (Volume 5). Lentera Hati.

Sihbudi, R. (1995). Profil Negara-negara Islam di Timur Tengah. Pustaka Jaya.

Suyu>t}i> (al), J. al-D. (2002). Asba>b al-Nuzu>l al-Musamma> Luba>b al-Nuqu>l fi> Asba>b al-Nuzu>l. Muassasah al-Kutub al-Thaqa>fiyah.

Syahid, N. (2019). Kepemimpinan dalam Perspektif Islam. Mukammil: Jurnal Kajian Keislaman, 2(1), 1–18.

T}aba’t}aba’i> (al), M. H. (1972). Al-Mi>za>n fi Tafsi>r al-Qur’a>n (Jilid 3). Da>r al-Kutub al-Isla>miyyah.

T}abari> (al), A. J. M. I. J. (2001). Tafsi>r Ja>mi’ al-Baya>n ‘an Ta’wi>l Al-Qur’an (Juz 16). Da>r H}ajar.

T}abarsi> (al), A. al-F. ibn al-H. (1986). Majma’ al-Baya>n fi> Tafsi>r al-Qur’a>n (Jilid 3). Da>r al-Ma’rifah.

Yamani> (al), M. ibn ‘Ali> ibn M. ibn ‘Abdulla>h al-S. al-S. (1973). Fath} al-Qa>dir al-Ja>mi’ Baina Fannay al-Riwa>ya wa al-Dira>yah min ‘Ilm al-Tafsi>r (Jilid 2). Da>r al-Nawa>d}ir.

Yassu’i> (al), L. M. (1973). Al-Munjid fi> al-Lughah wa al-I’la>m. Da>r al-Mashriq.

Yusuf, A. M. (2017). Metode Penelitian: Kuantitatif, Kualitatif, dan Penelitian Gabungan. Kencana.

Zada, M. I. S., & Khamami. (2008). Fiqh Siya>sah: Doktrin dan Pemikiran Politik Islam. Erlangga.

Zamakhshari> (al), M. bin ‘Umar bin M. bin A. al-K. (1998). Al-Kashsha>f ‘an H}aqa>iq al-Tanzi>l wa ‘Uyu>n al-Aqa>wi>l fi> Wuju>h al-Ta’wi>l. Maktabah al-‘Abi>kan.

Zaman, Q. (2019). Pemikiran Politik Ibnu Taimiyah. Politea: Jurnal Politik Islam, 2(2), 111–129. https://doi.org/https://doi.org/10.20414/politea.v2i2.1507

Zuh}aili> (al), W. (2006). Al-Fiqh al-Isla>m wa Adillatuhu. Da>r al-Fikr.




DOI: https://doi.org/10.15408/quhas.v13i1.39784 Abstract - 0 PDF - 0

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Indexed By:


 

View My Stats

 

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Journal of Qur'an and Hadith Studies, P-ISSN: 2089-3434 | E-ISSN: 2252-7060